ИЙМ ГУТАМШИГТАЙ ОСОЛ УУЛЧДЫН ТҮҮХЭНД ГАРЧ БАЙГААГҮЙ

Отгонтэнгэр хайрханд золгүй байдлаар амиа алдсан уулчдын ослын талаар Засгийн газрын гишүүд уулчидтай өнөөдөр уулзалт, хэлэлцүүлэг зохион байгууллаа.

Ө.Энхтүвшин: Ослоос эсэн мэнд үлдсэн уулчдын бие сайжирч байна

Өнөөдөр бид уулын аялал, авиралтын талаар зөвлөлдөж ярилцах зорилгоор энэхүү уулзалтыг зохион байгуулж байна. Уулзалтад БСШУС-ын сайд Ц.Цогзолмаа, Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайд Н.Цэрэнбат, Шадар сайдын ажлын албаны Онцгой байдлын асуудал хариуцсан зөвлөх, ОБЕГ-ын дарга, хошууч генерал Т.Бадрал, Онцгой комиссын нарийн бичгийн дарга М.Энх-Амар, МХЕГ, Стандартчилал, хэмжил зүйн төв, Монголын уулчдын нэгдсэн холбооны ерөнхийлөгч Тулга, уулчдын 20 гаруй холбооны төлөөлөл ирсэн байна. Уулчдыг төлөөлж Гавьяат тамирчин Г.Өсөхбаяр, Б.Гангаамаа, Б.Цэвээндаш нар мөн оролцож байна.

Ослоос эсэн мэнд үлдсэн уулчдын бие сайжирч байна. Тэдний маань хувьд сэтгэлзүйн хувьд их хүнд байгаа. Эмнэлэгийн шаардлагатай тусламж авсан. Өнөөдрийн уулзалтад мэдээж тэд оролцох боломжгүй.

Өнөөдөр бид энд ямар байгууллага ууланд авирах зөвшөөрөл өгөх юм, сонирхогчид хаана, ямар өндөртэй ууланд гарах вэ, зөвшөөрлийг хэн, яаж олгохов зэрэг асуудлаар санал солилцоно.

Энэ удаагийн осол яг юу болсон талаар тухай бүрт нь бид мэдээлж байсан.

Осол болсон анхны дуудлага аравдугаар сарын 22-ны өдрийн 14.33 цагт ирсэн. 17 иргэнийг цогцсыг сүүлийн байдлаар аравдугаар сарын 25-нд Улаанбаатарт тээвэрлэн авчирсан. Онцгой комисс 7 удаа мэдээлэл өгсөн.

Эрэн хайх ажиллагаанд 300 шахам хүн, 30 техник, 2 нисдэг тэрэгтэйгээр ажилласан.

Цаашид уулчдын холбоодод хяналт тавих, даатгалд хамруулах чиглэлд төр, хувийн хэвшлүүд хамтарч ажиллах хэрэгтэй байна. Урьдчилан сэргийлэх сургалт, сурталчилгааг сайн явуулах нь чухал байгааг харлаа. Энэ мэт хэд хэдэн бүлэг асуудал байна. Ямар нэгэн байдлаар зөвлөлдөх уулзалтыг урьдаас бэлтгэсэн зүйлс байхгүй. Цаашид бид яах вэ гэдэг дээр уулчид, төрийн байгууллага, та бүхний саналыг сонсохыг хүсч байна.

Осол болсны дараа дараа Засгийн газрын хуралдаанаар 17 уулчин амиа алдсан асуудлыг хэлэлцэж, ууланд авирахыг зохицуулсан дүрэм, журам боловсруулахыг Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайд Н.Цэрэнбат, БСШУС-ын сайд Ц.Цогзолмаа нарт үүрэг болгосон.

Н.Алтанхуяг: Өндөр оргилд авирахыг хориглох биш хөгжүүлэх шаардлагатай

-Манай клубээс нэг хүн амь эрсэдсэн. Дөнгөж сая хөдөөлүүлээд ирлээ. Уулчид маань Онцгой байдлын газартай хамтарч ажиллах шаардлагатай байна. Өндөр оргилд авирахыг хориглох биш хөгжүүлэх шаардлагатай. Уулын хормойд Онцгой байдлын аврагч байршуулах, хөтөч байрлуулах гэх мэт үйлчилгээг төлбөртэй байдлаар зохицуулж болно. Ингэхгүй бол ямар нэг эрсдэл гарлаа гэхэд Улаанбаатараас ирэх гэсээр байтал цаг алддаг. Миний саналыг Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайд анхааралдаа авах байх гэж найдаж байна.

Н.Цэрэнбат: Журмын дагуу аялал хийхийг дэмжинэ

-Ууланд авирахыг хориглох биш хууль, журмын дагуу аялал хийхийг дэмжинэ. Гарч байгаа журмаа мөрдөх, хариуцлага тооцох асуудалд нэгдсэн ойлголттой болмоор байна. Журам, зааврыг өндөр уулын бүс, дундын бүс гэсэн хоёр ангиллаар гаргах төлөвлөгөөтэй байгаа.

Ц.Цогзолмаа: Уулын спорт бол аялал жуулчлалын нэг том бүтээгдэхүүн

-Уулын спорт бол аялал жуулчлалын нэг том бүтээгдэхүүн. Нөгөө талаас ард түмэн энэ спортоор хичээллэж байгаа тул манай яам мэргэжлийн түвшинд ажиллаж, олон талаас нь харж асуудлыг шийднэ.

Ж.Баянцагаан: Монголд мэргэжлийн уулчин байхгүй

-Би уулын спортоор хичээллээд 50 жил болсон хүн. Өнгөрсөн хугацаанд ийм харамсалтай, бас гутамшигтай тохиолдол гарч байсангүй. Монгол Улсад мэргэжлийн уулчин байхгүй, мэргэшсэн боловсролтой уулчид байдаг. Манайд уулын сургууль байхгүй. Угтаа бол ОХУ-д гурван жил суралцаад, хоёр жил дадлага хийж байж уулчин гэдэг мэргэжил эзэмшдэг. Ууланд явж байгаа хүмүүсийг бүртгэлжүүлэх, захиа даалгавар өгөх асуудал дутмаг байжээ. Баян хүн нэг шуурганд, баатар хүн нэг суманд гэдэг шиг Аварга уулчин нэг ангал руу… гэдэг үгийг санах хэрэгтэй. Мөн ууланд авиралтыг төлбөртэй болгож, татварын системд нэвтрүүлэх талаас нь хэд хэдэн удаа оролдож үзсэн. Сангийн яаманд очоод гацдаг.

С.Баяр

Эх сурвалж: Zindaa.mn

ЗУРАГ ДЭЭР ХАРАГДАХ БЯЦХАН ОХИН АНХ 9 НАСТАЙДАА ХҮЧИРХИЙЛҮҮЛЖ 14 НАСТАЙДАА ХҮҮХЭД ТӨРҮҮЛЖ БАЙСАН ЮМ

Зураг дээр харагдах бяцхан охин анх 9 настайдаа бэлгийн хүчирхийлэлд өртсөн юм. Хүчирхийлэгч этгээд бяцхан охинд зүй бус авираа гаргасныхаа дараа хөлийг нь даган урсах цусыг нь ч арчиж өгөлгүй зайрмагны машин руу дагуулан очиж, зайрмагаар хуурах аяджээ. 10 нас хүрэхдээ охин гэр бүлийнхээ ойрын хоёр ч хамаатныхаа бэлгийн дарамт, хүчирхийлэлд өртдөг болсон байв. 14 настайдаа охин жирэмсэлсэн ч хүүхдээ төрөх хүртэл нь айж эмээсэндээ хамаатныхаа байнгын хүчирхийллээс болж, бие давхар болсноо тас нуусан байлаа. Хорвоо дээр үр үндэс нь жам ёсноосоо эрт мэндэлж улмаар хүн болж, тоос хөдөлгөж чадалгүй амьсгал хураасан юм.

Охины ээж бага дүүг нь бусдад үрчлүүлж харин охин газар дээрх ганц ахаа ДОХ өвчнөөр алдав. Тэр үеэс л охин амьдралд нь тулгарсан саад бэрхшээл бүхний эсрэг зогсож, хувь заяагаа сөрөхөөр шийджээ. Гэвч хичнээн хичээж, мацаж байж хүрсэн ч 23 насандаа ажлаасаа халагдсан нь залуу бүсгүйд хүнд цохилт болов. Ажил олгогч нь түүнийг хийж буй ажилдаа сэтгэл хөдлөлөөр хандаж байна гэж буруутгасан учраас халж байжээ. Мацаж хүрсэн оргилоосоо буцаж унасан ч бүсгүй газарт удаан хэвтсэнгүй. Нэг хаалга хаагдсан ч нөгөөх нь нээгддэг гэж өөртөө шивнэн бүсгүй 1984 онд анх телевизийн салбарт хөтлөгчөөр хүч үзэхээр шийдэн, өглөөний шоуны хөтлөгчөөр гараагаа эхэлжээ.

Өдөр шөнөгүй ажилдаа сэтгэл зүрхнээсээ хандаж, шаргуу хөдөлмөрлөх нь түүний ганц зорилго болж байв. Ингээд нөр их хөдөлмөрийнх нь үр шим ч гарч бүсгүй удалгүй телевизийн салбарын ток шоуны төрөлд өрсөлдөгчгүйгээр хатан хаан болсон юм. Зураг дээр харагдах бяцхан охин бол өнөөдөр 63 настай ч дэлгэцэнд эрдэнэ мэт гялалзсан хэвээр байгаа Опра Уинфри юм. Тэрээр өдгөө 3 тэрбум долларын хөрөнгөтэйгээр хэвлэл мэдээллийн салбарын эзэнт гүрний хатан хаан төдийгүй дэлхий дээрх хамгийн чинээлэг африк америк гаралтай эмэгтэй болж чадсан юм. Хүмүүс амьдралд нь саад бэрхшээл тохиолдлоо гээд шантардаг. Опра Уинфри харин өмнө нь тулгарсан саад бэрхшээлд нухлагдаж шантралгүй тэмцэн босож, даван гарч чадсан манай дэлхий дээр тод томруунаар гялалзах хар сувд гэлтэй.

МОНГОЛЫН ХАЛУУХАН СЕКСИ БҮСГҮЙЧҮҮД

                                        

И.В.Сталин, хундагатайгаа өргөж, "Танай орон төмөр замтай болно. Үүний төлөө

ЭХ ОРНЫХОО ТӨЛӨӨ ЭЦСЭЭ ХҮРТЭЛ ТУЛАЛДАЖ, ЭЦЭСТ НЬ ХЭЛМЭГДЖЭЭ

Монголд “Власовын арми” хэмээн бидний ярьдаг “505”-ынхан төмөр зам барилцжээ. ЗСБНХУ-ын Дотоод явдлын яам Монголд төмөр зам барих ажлыг гардан хариуцаж,

80 мянган хүнтэй хоёр хорих лагериас бүрдсэн “505 дугаар барилга” хэмээх Удирдах газрыг байгуулжээ. Даргаар нь хошууч генерал Ф.А.Говоздевский, орлогчоор нь дэд хурандаа Д.В.Успенский, ерөнхий инженерээр нь Н.К.Гельнерийг тус тус томилжээ.

Тус Удирдах газрын хоригдлуудын эгнээнд Власовын (Оросыг чөлөөлөх арми) армийнхан цөөнгүй байсан аж. Тэдний дунд ардын дайсан нэр авч, хорих ялаар шийтгүүлсэн  цэргийн, энгийн хүмүүс, эмэгтэйчүүд, мөн эрүүгийн хэрэгтнүүд ч олноороо байжээ. Эх орны дайны үед буюу 1941-1945 онд Германы талд 800 мянгаас 1.2 сая орос хүн тулалдаж байсан тухай баримт байдаг. Цэргийн олон дарга нарын хувьд Власовын арми гэдэг Оросын ард түмнийг чөлөөлөх хорооны зэвсэгт хүчинд алба хааж байсан аж. Энэ армид 1944-1945 оны хавар хүртэл улаан армиас дэслэгч генерал нэг, хошууч генерал зургаа, бригадын комиссар нэг, бригад командлагч нэг, хурандаа 42, нэгдүгээр ангийн ахмад нэг, дэд хурандаа 21, батальоны комиссар хоёр, хошууч 49 алба хааж байсан гэж түүхэнд тэмдэглэгдэн үлджээ. Власовын армийн үлдэгдэл гэгддэг тэднийг өнөөдөр сайнаар бүү хэл муугаар ч дурсах нь ховор.

“505”-ынхан Орос эх орныхоо төлөө эцсээ хүртэл тулалдаж, цагийн салхинд хэлмэгдэж, Монголд ирж төмөр зам тавьсан байдаг. Тэд тухайн үеийн ЗХУ-ын удирдлага, цэргийнхний хоорондын үл ойлголцол, улс төрийн гадаад, дотоод бодлогын буруу, зөрүү ойлголтын золиос болж хэлмэгджээ.

Нефть олборлох, боловсруулах анхны үйлдвэрийг “505”-ынхан улаан гараараа босгосон аж.

Хүүхнүүд нь арай хөнгөвтөр, эрчүүд нь уурхай, жонш зэрэг хүнд ажилд явдаг байжээ. Тэр хүүхнүүд офицер голдуу эмнэлгийнхэн, холбоочид, нисгэгчид байсан бололтой. Хожим 1950-аад оны дундуур Сибирьт аваачиж, газар доогуур уурхайд ажилуулах болсон гэсэн мэдээлэл байдаг аж.

1953 оны гуравдугаар сарын 28-нд И.В.Сталиныг нас барсны дараа К.У.Ворошиловын тушаалаар зарим хүнийг анги, нэгтгэлээр нь нэр зааж цагаатгажээ. Тухайн үеийн монголчууд тэднийг хоригдол, ялтан, эх орноосоо урвагч гэж үздэггүй, үр хүүхэд, ахан дүүс шигээ халуун дотноор ханддаг байжээ.

Малчид утасны модны нүх ухаж буй орос хүүхнүүд дээр хонь, ямаагаа туугаад очиход төмөр аягаа барьж гүйлдээд, ямааны сүү сааж авдаг. Орос дарга нар монгол айлуудаар орж гардаг. Монголчуудад бүжиг наадам зааж, дуу хуур болцгоодог байсан аж.

ТӨМӨР ЗАМТАЙ БОЛОХ МОНГОЛЧУУДЫН МӨРӨӨДӨЛ БИЕЛЭВ

Богд хаант Монгол улсын Засгийн газар төмөр замтай болохыг мөрөөдөж, улсын дээд, доод хурлаар хэлэлцүүлж байжээ. 1921 оны Ардын хувьсгалын дараа нам, төрийн эрх барих дээд байгууллагууд энэ асуудлыг сэргээн хэлэлцэж, хойд хөршийн тусламж дэмжлэг авахыг зорьж. Коминтерний заавар, Зөвлөлтийн удирдагч И.В.Сталины дэмжлэгтэйгээр Ерөнхий сайдаар томилогдож, Цэрэг, Дотоод, Гадаад яамдын сайдын эрх мэдлийг гартаа авсан Х.Чойбалсан 1939 онд Москвад албан ёсоор айлчлахдаа, эхлээд Дотоод явдлын яамны сайд Л.Бериятай, 1940 онд И.В.Сталинтай биечлэн уулзаж, эх орондоо төмөр зам барих асуудлыг хөндөн тавьжээ.

Монголд төмөр зам барих тухай Х.Чойбалсаны хүсэлт Зөвлөлтийн удирдагчдын батлан хамгаалах стратегийн бодлоготой нийцэж байсан учир тэд шууд зөвшөөрсөн аж. 1940 оны нэгдүгээр сарын 03-ны өдөр Кремльд И.В.Сталин Х.Чойбалсанг хүлээн авч “Танайхны энэ хүсэлт хэзээ мөдгүй биелэх болно. Төмөр зам хөгжил авчирдаг учир танай орон ч энэ замаар урагшлах учиртай” хэмээн хэлжээ. Харамсалтай нь Германы фашистууд тус улсад довтолж, түүний хэлсэн энэ үг биелэлээ олж чадаагүй аж.

Маршал Х.Чойбалсан 1947 оны наймдугаар сарын сүүлчээр Крымд амарч байхдаа И.В.Сталинтай дахин биечлэн уулзжээ. Тэд хундага барин ширээний ард сууж, Монгол орны хөгжлийн асуудлаар тухтай хүүрнэлдэж, Сталин эх орны их дайны үеэр Монголын ард түмний үзүүлсэн өгөөмөр тусламжийн талаар, гурван их гүрний Ялтын бага хурлаар БНМАУ-ын тусгаар тогтнолыг хүлээн зөвшөөрүүлэхэд чиглэсэн томоохон шийдвэрт хүрсэн тухай дурсаж, харин Х.Чойбалсан төмөр зам тавих өмнөх шийдвэрээ сэргээхийг хүсчээ.

И.В.Сталин, хундагатайгаа өргөж, "Танай орон төмөр замтай болно. Үүний төлөө тогтооцгооё" гэсэн гэдэг. Дараа нь утсаа авч, Сайд нарын Зөвлөлийн орлогч дарга, Гадаад худалдааны яамны сайд Анастас Микоян руу залган, Монголд төмөр зам тавих талаар шийдвэрийн төсөл бэлтгэхийг үүрэгджээ.

И.В.Сталины эрх мэдлийн оргил үе байсан тул тушаал дорхноо хэрэгжиж, 1947 оны есдүгээр сарын 04-нд “Наушки-Улаанбаатарын төмөр замын шугамыг байгуулах тухай” ЗСБНХУ-ын Сайд нарын Зөвлөлийн 31.34-10.24 тоот “маш нууц” тогтоол гарчээ. Энэхүү тогтоолд И.В.Сталин гарын үсэг зурсан байна. 1949 онд Улаанбаатар-Наушки чиглэлийн төмөр замын нээлт болсноор Монгол Улс гадаад ертөнцтэй хамгийн бат бөх дэд бүтцээр холбогдсон байна. Төмөр замыг дагаж хот суурин, бүхэл бүтэн соёл иргэншил үүсчээ. 

Э.ЭНХ-ЭРДЭНЭ